BİZ ÖĞRENCİYİZ
  Noktalama İşaretleri
 

 

NOKTANIN (.) KULLANILDIĞI YERLER:

* Tamamlanmış cümlelerin sonuna nokta konulur:
Örnek: Dün sabah yağmur yağdı.
*(Türkiye Cumhuriyeti ve Kara Kuvvetleri
Komutanlığı gibi) özel imlası bulunan kurum isimlerinin ve tüm normal kelimelerin kısaltmalarının sonuna nokta konulmalıdır.
Örnek: Dr. Cemal Bey de geldi.
Örnek: Ben, T.C. vatandaşıyım.
Örnek: Bu gün K.K.K. önünde tören yapıldı.
*Sayılardan sonra sıra belirtmek için nokta kullanılabilir. (-inci, -nci yerine )
Örnek: 12.
*Tarihleri yazarken gün, ay, yıl arasına nokta konulabilir.
Örnek: 23.11.2002
*Saat, dakika, saniye vb. yazarken aralara nokta konulmalıdır:
Örnek. Atatürk saat 09.05'te ölmüştür.
*Rakamları yazarken, sağdan başlayarak her üç basamak arasına nokta konulmalıdır.
Örnek: 1.234.500.000
*Bir yazının fıkralarını belirtmek için nokta kullanılır.
Örnek: Bu suçlar şunlardır:
a.
b.

VİRGÜLÜN (,) KULLANILDIĞI YERLER:

* Cümlede eş görevli kelimeler veya kelime grupları arasına virgül konulur.
Örnek: Bu köyde kuşlar, çiçekler ve hayvanlar aynı dili konuşur.
* Sıralı cümleler arasına virgül konulur.
Örnek: Ali geldi, selam verdi, koltuğa oturdu.
* Seslenmelerden sonra virgül konulur.
Örnek: Efendiler, bu meseleyi çözmeden, hiç kimsenin dışarı çıkmasına izin vermeyeceğiz!
* Ara söz veya ara cümleler virgülle ana cümleden ayrılır.
Örnek: Ali, halamın oğludur, askere gitti.
* Anlatıma güç katmak için tekrarlanan
ifadeler arasına virgül konulur
Örnek: Gölgeler, gölgeler, cansız gölgeler...
*Anlam karışıklığını önlemek amacıyla, sıfattan sonra gelen isim( VEYA zamir)
sıfattan virgül ile ayrılır.
Örnek: Bayan, öğretmenle görüştü.
Örnek: Bu, şiiri okumak için can atıyor.
* Uzun cümlelerde özneden sonra virgül kullanılır.
Örnek: Çocuklar, okulun havuzunda yüzüyor.
* Sayıların ondalık durumlarını gösterirken virgül kullanılır.
Örnek: Bu pistin uzunluğu 123,75 metredir.
* Yazışmalarda, yer ile tarihi ayırt etmek için virgül kullanılır.
Örnek: Ankara, 27 Nisan 1934
*Cümlelerde; ama ancak, fakat çünkü bağlaçlarından sonra virgül kullanılır.
Örnek: Size gelemem; çünkü babam izin vermedi.
* Cümlelerde, aktarma sözler tırnak içine alınmamışsa iki virgül arasına alınır.
Örnek: Bana, yarın seninle görüşürüz, dedi.
*Cümle başlarında kullanılan evet, peki, hayır gibi onaylama veya ret kelimelerinden sonra virgül kullanılır.
Örnek. Peki, teklifini kabul ediyorum.
Örnek: Evet, sınavda düşük not aldım.
Örnek: Hayır, sizinle gelmeyeceğim.
*Cümle başlarında ünlem ifadelerinin sonuna ünlem işareti konulmamışsa virgül konulur.
Ah, güzel yurdumu çok özledim!

NOKTALI VİRGÜLÜN (;)KULLANILDIĞI YERLER:

* Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımların arasına noktalı virgül konulur.
Örnek: Yörede erkek çocuklara genellikle Ali, Kaya Can; kız çocuklarına ise Canan, Sinem, Emine adı verilmektedir.
* Girişik sıralı cümleler arasına noktalı virgül konulur:
Örnek: At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
* Ama çünkü ancak, oysa gibi bağlaçlarla birbirine bağlanan cümlelerde bağlaçlardan önce noktalı virgül konur.
Örnek: Çok yeteneklidir; ancak çalışmıyor.
Örnek: Denize giremez; çünkü yüzme bilmiyor.
*Aralarında anlam bağı (nedenlik, şartlık) özelliği olan sıralı cümlelerde, birinci cümlenin sonuna noktalı virgül konulur.
Örnek: Param yetmedi; saat alamadım.
Örnek: Kar yağdı; uçak rötar yaptı.
Örnek: Saatimi veririm; ancak, yarın getir.

İKİ NOKTA SÜT ÜSTENİN (:) KULLANILDIĞI YERLER:

*Kendisinden sonra örnekleme yapılacak cümlelerin sonuna iki nokta üst üste konulur.
Örnek: Bu verimli topraklarda her şey yetişir: muz, arpa, tütün...
*Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlelerin sonuna iki nokta üst üste konulur:
Örnek: Hayatta iki büyük dayanağım kaldı: annem ve işim.
*Diyaloglarda konuşanların adlarının önüne iki nokta üst üste konulur:
Örnek:
Ali: Buraya gel!
Çocuk: Hemen geliyorum babacığım.
*Kütüphanecilikte yazar adı ile eser eşleştirmesinde iki nokta üst üste kullanılır:
Ömer Seyfettin: Beyaz Lale, Kaşağı

ÜÇ NOKTANIN (...) KULLANILDIĞI YERLER

Tamamlanmamış ifadelerin (cümlelerin)sonuna üç nokta konulur.
Örnek: Bu gölde öyle iri balıklar olur ki...
*Verilen örneklerin sürdürülebileceğini anlatmak için üç nokta kullanılır.
Örnek: Burada her şey güzel: orman, deniz...
*Yazıda söylenmek istenmeyen ifadelerde baş harften sonra üç nokta kullanılır.
Örnek: Öğretmenimiz, M... köyünde doğmuştur.
*Bir yazının bazı bölümlerinin atlandığını belirtmek için üç nokta kullanılır:
Örnek: Adam ayağa kalkmıştı. Silahını bana çevirdi. ... Yıllar sonra bu olayın geçtiği mekânda bulunduğuma inanamıyorum.
Örnek: Soruya cevap verilmediğini belirtmek için üç nokta kullanılır:
- Sen de bizimle gelecek misin?
-...

SORU İŞARETİNİN (?) KULLANILDIĞI YERLER:

*Soru bildiren cümlelerin sonuna soru işareti konulur.
Arkadaşın yarın uçakla mı gelecek?
*Verilen bilginin kesin olmadığı veya bilgiye inanılmadığı durumlarda soru işareti kullanılır:
Örnek: Dün Ankara'da (?) olduğunu söylüyor. Örnek:Ölümün çaresi (?) bulunacakmış.
*Bilinmeyen bilgiler için soru işareti kullanılır:
Örnek: Fuzuli ( ? — 1556 )
* İçinde soru anlamı olmadığı halde ses tonuyla soru anlamı katılan ifadelerden sonra soru işareti konulur:
-Adınız?
—Cemal.

ÜNLEM (!) İŞARETİNİN KULLANILDIĞI YERLER:

*Şaşma, acıma, sevinç, korku gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna ünlem işareti konulur:
Örnek: Yaşamak ne güzel şey!
Örnek: Vah, zavallı millet vah!
*Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra ünlem işareti kullanılır:
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! Efendiler, biraz sessiz olalım!
*Küçümsemek, alay etmek için ilgili söz ya da cümlenin sonuna ünlem işareti konulur:
Bu öykü ne mükemmel! Bu insaflı (!) tüccarlar yüzde bin kazanıyor.

KISA ÇİZGİNİN (-) KULLANILDI YERLER:

*Satır sonuna sığmayan kelimeleri bölmek için kısa çizgikullanılır:
Örnek: .......................Bu mese-
leyi hep birlikte çözeceğiz.
*Dilbilgisinde kelime ek ayırımında ve eklerin başında kısa çizgi kullanılır:
Örnek: yaz-ı-yor-du-nuz. -de eki
*Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihleri arasına kısa çizgi konulur:
Örnek: 2001–2002 Eğitim Öğretim Yılı
*Birbiriyle ilgili kelimeler arasında kullanılır: Oğlum Türkçe-Matematik alanında okuyor.
Örnek: Van-Muş karayolu şerit gibi uzanır.
*Cümlelerde, arasözler veya ara cümleler, virgül arasına alınabildiği gibi kısa çizgi arasına da alınabilir:
Örnek: Örnek olsun diye - örnek istemez ya - söylüyorum.
*Rakamlar arasında "ila" anlamlı olmak üzere kısa çizgi kullanılır:
Örnek: Kazada ölen çocuk 4-5 yaşlarındaydı.
*Arapça veya Farsça tamlamalarda kısa çizgi kullanılır:
Örnekler: Misak - ı Milli

UZUN ÇİZGİNİN (___) KULLANILDIĞI YERLER:

* Diyaloglarda konuşmaların başına uzun çizgi konulur:
Örnek:
__ Siz nerede oturuyorsunuz ?
__ Amasya'da oturuyoruz.
Bunun dışında çok fazla kullanımı yoktur.


TIRNAK İŞARETİNİN ("")KULLANILDIĞI YERLER:
*Başkalarından aktarılan sözler tırnak içine alınır:
Örnek:Öğretmen "Ödevlerinizi mutlaka yapın."dedi.
*Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:
Örnek:Mehmet Akif, aynı zamanda iyi bir "hatip"ti.
*Yazı içinde gazete, dergi, kitap adları tırnak içine alınır:
Örnek:Reşat Nuri'nin "Çalıkuşu" adlı romanını okuyorum.
*Alt alta yazılan ifadelerde, aynı ifadeyi anlatmak için tırnak işareti kullanılır:
Örnek:
a-Herçlar Kanunu
b-Vergi "
c-Borçlar "

TEK TIRNAK (') İŞARETİNİN KULLANILDIĞI YERLER:

*Tırnak işareti içine alınan bir ifadede, tekrar tırnak işareti içine alınması gereken bir söz varsa ikinci söz tek tırnak içine alınır:
Örnek:
Babam yeri gelince "Çocuklar 'Vakit nakittir.' hiç unutmayın."derdi.

PARANTEZ-AYIRAÇ () İŞARETİNİN KULLANILDIĞI YERLER:

*Bir cümlede kullanılan bir ifadenin diğer anlamını da vermek istersek, bu yeni ifade parantez içine alınır:
Örnek: "Yazar, kahramanlarının ruhsal durumlarını (iç dünyalarını) yansıtmaya çalışmış."
*Tiyatro eserlerinde oyuncuların yapacakları jest, mimik ve hareketleri parantez içinde anlatılır:
Örnek:
Ahmet : (Yumruklarını sıkar. Kaşlarını çatar) Derhal buraya geliniz.
*Biyografilerde tanıtılan kişinin doğum ve ölüm tarihleri parantez içinde yazılır:
Yüce Atatürk (1881-1938) hepimizin ebedi lideridir.
*Bir yazının maddelerinin ardına parantez konulabilir:
Üç yeni yönetmelik yayınlandı:
1)Görevde Yükselme Yönetmeliği
2)İzin Yönetmeliği
*Yabancı bir kelimenin Türkçe okunuşu parantez içinde yazılır:
Kuduz aşısını Pastuer (Pastör) bulmuştur.
*Alıntıların alındığı yazar ve eser ismi parantez içinde gösterilir:
Örnek:
"Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak,
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak."
(Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı)

KÖŞELİ PARANTEZİN[ ] KULLANILDIĞI YERLER:

* Parantez içine alınmış bir ifadenin içinde tekrar parantez kullanma ihtiyacı doğarsa iç parantezde köşeli parantez kullanılır.
Kurtuluş Savaşımız gücünü kongrelerden [Erzurum Kongresi (23.07.1919),Sivas Kongresi (04 .09.1919)] almıştır.

KESME İŞARETİNİN (')KULLANILDIĞI YERLER:

*Özel adlara gelen çekim eklerini ayırmak için kesme işareti kullanılır:
Örnek:TBMM'nin saygınlığı korunacaktır. Örnek:Ali'nin kardeşleri geldi.
*Sayılara gelen ekler kesme işareti ile ayrılır:
Örnek:Otobüs saat 09.13'te hareket etti. Örnek:Teyzem 13'üncü katta oturuyor. Örnek.Atatürk 1881'de doğdu.
*Bir harf veya ekten sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır:
Örnek:A'dan Z'ye her şey hazırlanmıştı. Örnek: -lı'yı çekim eki olarak kabul edemeyiz.
*Bir kelimeden bir sesli harfin düştüğünü belirtmek için kesme işareti kullanılır:
Karac'oğlan N'apalım
 
  Bugün 2 ziyaretçi (38 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol