BİZ ÖĞRENCİYİZ
  Mitoz Bölünme
 

 

Mitoz Bölünme

'Mitos ya da mitosis, bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şeklinde bölünmesidir.
Genellikle ardından sitoplâzma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür. Çok hücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.
Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplâzma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.
Mitoz, hücre bölünmesi sırasında genetik bilgiyi ikiye böler.

Profaz

Profaz, mitoz hücre bölünmesinin, karyokinez (çekirdek eşlenmesi) bölümünün ilk evresidir. Bir önceki evre olan interfazda eşlenen kromatin iplikler kısalıp kalınlaşırak kromozomları oluşturur. Kromozomlar ışık mikroskobunda görülebilir haldedir. Sentiyoller çoğalarak çiftler halinde karşılıklı kutuplara göç ederler ve iğ ipliklerini kromozomların sentromerlerine uzatırlar. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.

Metafaz

Metafaz:
  • Metafaz hücre bölünmesindeki ikinci safhadır.
  • Kromozomlar artık sentriyoller arasında oluşan iğ ipliklerine, ekvator düzlemine, yerleşir.
  • Sentromerler iğ ipliklerinde tam bir hiza ile durduğu için, kardeş kromatitler ayrılmaya tam olarak hazır olur.
 
Anafaz 

Kromozomlardaki sentromerlerin aynı anda ikiye bölünmesiyle kardeş kromotitler tam olarak birbirinden ayrılır. Kardeş kromatitler sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunarak zıt kutuplara doğru harakete geçer. Anafaz evresi kardeş kromotitlerin zıt kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır.

İnterfaz

Bir bölünme kademesi olmayıp, iki mitoz arasındaki bölünme safhasıdır. İnterfazda genç hücre beslenme, büyüme, protein sentezi gibi biyolojik olayları gerçekleştirir. Fakat hücre bölünme emri aldığı andan itibaren bölünme hazırlıkları yapılır. Bu hazırlıklardan itibaren interfaz biter ve bölünme başlar. Bölünme hazırlıklarının en önemlisi kromatin ipliklerin (DNA) kendini eşlemesidir (replikasyon). Hayvansal hücrelerde sentrozom da kendini eşler. Hücreyi ağ gibi kuşatmış bulunan Endoplazmik Retikulum yıkılarak bölünme kolaylaşır. Son olarak hücrenin diğer hayatsal fonksiyonları minimuma indirilir. (kromozomlar belirginleşir, nükleus hücre zarına doğru çekilir ve ortası boş kalır. Nükleus zarıda kaybolduktan sonra kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilmeye başlar ve metafaz başlar).

Telofaz 

Sitoplâzma Bölünmesi (sitokinez): Telofaz evresinin sonuna doğru sitoplazma ortadan ikiye ayrılmaya başlar. Hayvan ve bitki hücrelerinde çekirdek bölünmesi benzer olmasına rağmen sitoplâzma ikiye ayırıncaya kadar devam eder.
Hayvan Hücresinde Sitoplâzma Bölünmesi: Hücrenin ekvator bölgesinde dıştan içe doğru meydana gelen bir boğumlanma ile başlar. Bu boğumlanma sitoplâzmayı ikiye ayırıncaya kadar devam eder. Yeni hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki hücrede aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.
Bitki Hücresindeki Sitoplâzma Bölünmesi: Bitki hücresinde hücre çeperi bulunduğundan sitoplâzma bölünmesi boğumlanarak gerçekleşmez. Hücrenin ortasında orta lamel denilen çeper oluşumu başlar. Orta lamel hücrenin çeperine ulaşıncaya kadar büyür ve kalınlaşır. Böylece sitoplâzma içindeki yapılar hemen hemen eşit olacak şekilde ikiye ayrılır. Zamanla orta lamel iki yavru hücrenin faaliyeti sonunda normal hücre çeperi halini alır. Sitoplâzmanın da bölünmesiyle aynı genetik bilgiye sahip iki yavru hücre oluşur.

Sitokinez

Sitokinez, hücre bölünmesinde sitoplâzma bölünmesine verilen isimdir.
Telofaz evresinin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplâzma boğum yapmaya başlar. İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplâzmanın o bölgede jel hale geçerek iki oğul hücrenin sitoplâzmasını ayırdığını ileri süren görüşlerde vardır. Sitoplâzmanın boğumlanarak ayrılması sürecine sitokinez denir. Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana kadar geçen süre 30–60 dakikadır. Bitkilerde orta lamel ile hayvanlarda ise boğumlanarak gerçekleşir.

KAYNAK:http://tr.wikipedia.org

 
 
  Bugün 1 ziyaretçi (28 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol